اجرای سقف تیرچه و بلوک – تیرچه های بتنی

معرفی سقف تیرچه و بلوک
یکی از انواع متداول سقف های بتنی، سقف های تیرچه و بلوک هستند. طرح و اجرای آسان تر و صرفه اقتصادی، فلسفه اصلی رجوع به سقفهای تیرچه و بلوک است. نشریه شماره 543 معاونت برنامه ریزی نظارت راهبردی با عنوان دستورالعمل طراحی و اجرای سقف های تیرچه و بلوک طراحی و نوشته شده است.این نشریه با عنوان توجه به اصول و روش های شناخته شده در طراحی و اجرا متناسب با امکانات موجود و سازگار با شرایط و مقتضیات اقلیمی کشور تهیه و تدوین شده است .

اجزای تیرچه پیش ساخته خرپایی اجزای تیرچه پیش ساخته خرپایی

آرماتور کششی
در مرحله اول بارگذاری تیرچه، آرماتور زیرین خرپا به عنوان عضو کششی خرپای تیرچه، باید قادر به تحمل نیروی کششی حاصل از لنگر خمشی ناشی از وزن خود تیرچه در زمان حمل و نقل باشد . در مرحله دوم بارگذاری تیرچه نیز این عضو باید قادر به تحمل نیروی کششی حاصل از لنگر خمشی ناشی از وزن مرده سقف در فاصله محور تا محور تیرچه ها و بین دو تکیه گاه موقت باشد. در مرحله سوم بارگذاری تیرچه(مرحله بهره برداری)، آرماتور زیرین خرپا به عنوان عضو کششی تیر عمل می کند

آرماتورهای عرضی
در مرحله اول بارگذاری، آرماتورهای عرضی همانند عضو مورب خرپا عمل کرده و به کمک اعضای کششی زیرین و اعضای بالایی، ایستایی لازم را جهت تحمل وزن خود تیرچه به هنگام حمل و نقل تأمین می کنند. در مرحله دوم بارگذاری نیز، این آرماتورها ایستایی لازم را جهت تحمل وزن مرده سقف بین تکی هگاه های موقت (در هنگام اجرا)) تأمین می نمایند. در مرحله سوم بارگذاری تیرچه ها، آرماتورهای عرضی پیوستگی لازم را بین آرماتور کششی خرپا و بتن پوششی(درجا) ایجاد می کنند

آرماتور بالایی
در مرحله اول و دوم بارگذاری، آرماتور تعبیه شده در قسمت بالای تیرچه، به عنوان عضو بالایی خرپا عمل کرده و به کمک دیگراعضای خرپا، وزن تیرچه را به هنگام حمل و نقل و همچنین وزن مرده سقف را در فاصله بین دو تکیه گاه موقت به هنگام قال ببندی و بتن ریزی و قبل از حصول مقاومت بتن پوششی، تحمل می نماید.در مرحله سوم بارگذاری تیرچه، اگر آرماتور بالایی در ضخامت بتن پوششی و بالاتر از سطوح بلو کها قرار گیرد، در نقش آرماتور افت و حرارت مقطع مرکب سقف عمل می کند و در صورتی که پایین تر از سطوح بلوک ها قرار گیرد، چنین نقشی را نخواهد داشت.

بتن پاشنه
پاشنه تیرچه ، قبل از نصب بتن ریزی می شود و برای تأمین تکیه گاه بلوک ها به عنوان قالب دائمی و نیز برای پرهیز از قالب بندی قسمت زیرین سقف بکار میرود

آرماتورهای تقویتی
در صورتی که دو عدد آرماتور کششی پایینی برای تحمل لنگر حداکثر در وسط دهانه کافی نباشد، باید آرماتورهای دیگری را درداخل خرپای فلزی تعبیه کرد. این آرماتورهای اضافی را آرماتورهای تقویتی می نامند.

آرماتور کمکی اتصال
این آرماتور به منظور مهار کردن آرماتورهای کششی و امکان استقرار بیش از دو آرماتور کششی در پاشنه تیر بکار برده می شود.

آرماتور افت و حرارت و آرماتور منفی
به منظور مقابله با تنش های متفرقه در بتن پوششی درجا و برای جذب تنش های ناشی از افت و تغییر حرارت، آرماتورهایی در دو جهت عمود برهم و در قسمت بالایی بتن سقف و روی بلوک ها تعبیه می گردند که آرماتور افت و حرارت (حرارت و جمع شدگی) نامیده می شود. در صورتی که ارتفاع تیرچه خرپایی به حدی باشد که آرماتور بالایی تیرچه در محل تعبیه آرماتورهای افت و حرارت قرار گیرد، می توان از آرماتور مذکور به عنوان آرماتور افت و حرارت در جهت طولی تیرچه استفاده کرد.

کلاف میانی
برای تقویت دیافراگم افقی ساختمان در امتداد عمود بر امتداد تیرچه ها و برای توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه و بلوک و همچنین در محل هایی که بار منفرد موجود باشد، کلاف میانی بتنی که جهت آن عمود بر جهت تیرچه هاست در سقف تعبیه میشود.

نحوه ی اجرای سقف تیرچه و بلوک – تیرچه های بتنی

بالا بردن و نصب تیرچه ی بتنی
قبل از نصب تیرچه ها باید اختلاف سطح سقف های ساختمان، محل طره ها، تیغه بندی روی سقف ها، بازشوها و محل عبورلوله های بخاری و غیره، به دقت مورد بازبینی و کنترل قرار گیرد. ابتدا باید تیرچه های روی تیر های اصلی (اعم از تیرهای فلزی یا دیوارهای باربر)، در ترازهای مورد نظر کارگذاری شوند. چنانچه تیرهای اصلی، بتنی باشند، پس از بستن آرماتور تیرهای اصلی، تیرچه ها با ریشه ی مناسب کار گذاشته میشوند. فاصله بین تیرچه ها با بلوک های مجوف پر شده و پس از نصب آرماتورهای حرارتی و آرماتورهای تکمیلی براساس نقشه های اجرایی، بتن دال سقف ریخته می شود. آرماتورهای اصلی تیرچه باید به طول 10 الی 15 سانتی متر با تیرهای اصلی درگیر شوند حال آنکه در نوع سقف با تیرچه ی فولادی، به هیچ وجه این آرماتورها را نباید به تیرهای فلزی جوش داد. نظر به این که تیرچه ها (به استثنای تیرچه های با جان باز) قبل از یکپارچه شدن سقف، قادر به تحمل بار سقف نیستند، باید توسط تکیه گاه های موقت اجرایی (چهار تراش و پایه) به نحو مناسب و مطمئنی نگهداری شوند.

تنظیم فواصل تیرچه ها از یکدیگر، با نصب دو بلوک انتهایی در دو سر تیرچه انجام میشود و باید دقت شود تا بلوکهای انتهایی روی تکیه گاه قرار نگیرند. در موقع اجرا باید خیز مناسبی به طرف بالا به تیرچه ها داد تا پس از اجرا و یکپارچه شدن سقف و وارد شدن بارهای وارده، این خیز منفی حذف شود. مقدار خیز در کارگاه براساس تجربه بدست می آید و معمولا به ازای هر متر طول دهانه، 2 میلی متر خیز منفی در نظر گرفته میشود.

اجرای کلاف های عرضی
برای تقویت دیافراگم افقی ساختمان در امتداد عمود بر امتداد تیرچه ها و برای توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه و بلوک وهمچنین در محل هایی که بار منفرد موجود باشد، کلاف عرضی بتنی که جهت آن عمود بر جهت تیرچه هاست، در سقف تعبیه می شود.

قالب بندی و نصب تکیه گاه های موقت
پس از قرارگیری تیرچه ها و بلوک های انتهایی بین دو تکی هگاه اصلی، شمع بندی و قالب بندی به وسیله چهار تراش های عمود انجام می شود. فاصله ی چهارتراش ها و شمع های متوالی از یکدیگر به استقامت تیرچه ها بستگی دارد. معمولا فاصله ی چهار تراش ها از همدیگر در مورد تیرچه های خرپایی حدود 120 سانتیمتر است.

بلوک چینی
بعد از اجرای شمع بندی زیر تیرچه ها و قالب بندی کلا فها و بازشوها، نصب بلو کها آغاز میشود.
توصیه میشود برای بلوک های مجاور تیرها و کلاف های عرضی از بلوک های ته بسته استفاده شود

اجرای آرماتوهای افت و حرارتی
آرماتور بندی حرارتی سقف تیرچه و بلوک پس از نصب بلوک ها انجام میشود.

بتن ریزی
تیر های بتنی وقتی که درجا ساخته شده باشند با سقف های تیرچه و بلوک به صورت یکپارچه بتن ریزی میشوند. پس از مرطوب کردن روی بلوک ها و قالب ها (به نحوی که آب روی آنها جمع نشده باشد)، بتن ریزی از دورترین نقطه مورد دسترسی شروع شده و در لایه های افقی در محل خود ریخته میشد.

اجرای سقف با تیرچه های مضاعف بتنی
به دلیل محدودیت سطح مقطع آرماتور کششی و وجود تنش برشی زیاد در تیرچه های خرپایی در سقفهای با سربار زیاد و دهانه های بزرگ، میتوان سقف را با تیرچه های مضاعف اجرا نمود .محاسبات و محدودیت های اجرایی سقف با تیرچه های مضاعف، همانند سقف با تیرچه های منفرد است.

نرم افزار اندرویدی محاسبه تیرچه بتنی

نرم افزار اندرویدی محاسب تیرچه مضاعف بتنی